De reclamefotograaf - opkomst en ondergang

Paul Huf: Meesterlijk in reclamefotografie

Lars Boering interviewde onlangs Pim Milo voor FotografenOndernemen.nl, een initiatief van de FotografenFederatie. De Fotografen Federatie is de overkoepelende organisatie die de zeven beroepsverenigingen van professionele fotografen NVF, BFN, GKf, PANL, SVFN, NVMAC en Master Photographers Network (voorheen DIPP) in zich verenigt. Samen verenigen zij ruim 3300 fotografen.

In Nederland staan meer dan 12.500 mensen ingeschreven bij de KvK als fotograaf. Pim Milo, zo lees ik, werd afgewezen voor de Koninklijke Academie in Den Haag, ging in militaire dienst en deed vervolgens de Grafische School. Hij begon als productieassistent bij een reclamebureau en nam twintig jaar later afscheid van de reclame als Chief Operational Officer (COO) van Saatchi & Saatchi. Hij schrijft al vanaf z’n tiende jaar, maar zijn eerste echte stuk was een interview met fotograaf Richard Avedon in 1994. Milo is erelid van PANL dat hij ooit bedacht en oprichtte. Hij is druk bezig met een tentoonstelling over 50 jaar reclamefotografie in Nederland (1963-2013) die vanaf 9 maart 2013 in het Nederlands Fotomuseum hangt.

...Interessante man! Kwam hem al 'persoonlijk' tegen via meerdere social media, en heb met veel plezier het interview van Lars gelezen. De opkomst én ondergang van de reclamefotografie is nog nooit eerder zó treffend beschreven. Over de gloriejaren 1975-1995...van totale onkunde naar super-professionalisme.

"Ik denk dat het einde van de reclamefotograaf is geweest: het werd te gelikt."

Dat de geliktheid nu weer terug is, én geaccepteerd wordt, vind ik uitermate storend. Het kán niet op, over de top Photoshop is de standaard regel nu. Brrr...daar gruwde ik altijd al van. Ik liep stage bij fotostudio Roël, in Helmond, op de Steenweg, in de voormalige bioscoop. 1991. Zweitse Landsheer als TOP-fotograaf, die man kon toveren met licht, 100% autodidact, eigenwijs, eigenzinnig. Een kei in z'n vak. Ik kwam daar als ongecontroleerd projectiel binnen en leerde al snel dat reclamefotografie vooral keihard werken was, lange dagen maken voor 1 productie. Brabantia...honderden huishoudelijke blikken al dan niet met modellen op de foto...tapijttegels voor een Waalwijkse fabrikant...jee, ik keek m'n ogen uit.

Toen leerde ik al dat het maken van 1 goede foto, die je product verkoopt, tijd kost. Tijd die men er na de teloorgang van de reclamefotografie niet meer in wilde stoppen. Tijd die men er ook nú niet in lijkt te willen stoppen. In Azië bewerken mensen voor 1 euro je foto. Nederlandse reclamefotografie wordt inmiddels veel gedaan op zolders en achter/kamertjes. Dat maakt op zich niet veel uit, zo lang het resultaat maar goed is. Zou je denken.
Helaas is ook de tijdsgeest veranderd en neemt men in Nederland inmiddels steeds vaker genoegen met 'minder' (zolang de prijs ook maar 'minder' is...)?!

Pim: "Een goede reclamefotograaf is iemand met ontzettend veel technische knowhow die zich nergens door laat terugschrikken, omdat hij het technisch absoluut kan of anders heel snel kan leren, binnen 48 uur weet hoe hij het wel kan doen. 
Dat is de eerste voorwaarde en de tweede voorwaarde is dat hij geen hoofd vol met eigen ideeën moet hebben, want hij moet openstaan voor de ideeën van een ander."

Mijn grootste struikelblok: een hoofd vol (eigen) ideeën. Overal. En altijd. ADHD-achtig, maar ach, zijn niet alle creatieve mensen 'prettig gestoord'?? Ik ben dus ook nooit meer begonnen als reclamefotograaf, ben na het afronden van het Sint Lucas in 1992 (met een jaar lang stage in de derde) als een haas naar het St. Joost gerend. Wat een heerlijkheid, hier mocht ik wél 'buiten de lijntjes' kleuren! Letterlijk!!

Het Sint Lucas leidde (misschien nog steeds?) perfect reclamemensen op, die inderdaad passen in het beeld wat Pim schetst van de snelle reclamewereld van toen. Helemaal in die tijdsgeest was ook schrijver Kluun op zo'n bureau aan het werk, nee, niet echt mijn wereld.

Onmogelijke Huisdieren - © Joost van Buul, 1995

Op het St. Joost ben ik afgestudeerd in de richting fotografie, 1996. Analoog. Joost van Buul (God hebbe zijn ziel) was in 1995 een van de eersten die met een digitaal bewerkte foto als eindproduct kwam. Visionair.  De academie inspireerde om je te ontwikkelen als kijker.

Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet!

Pim: "Wie van de Rietveld academie afkomt of van Sint Joost, die heeft een hoofd vol eigen ideeën, die heeft tijdens zijn studie zichzelf leren kennen en dat is natuurlijk de enige echte bron voor creativiteit: wie ben jij, waar sta jij en hoe reflecteer je op de wereld?

Dat leerde je vroeger niet in Den Haag, toen dat nog de school voor Fotografie & Fotonica was. Daar leerde je de technische vertaalslag maken van idee naar foto en dat waren briljante reclamefotografen, echt de beste die we ooit gehad hebben." Den Haag...daar ging je inderdaad naar toe als je technisch de beste fotograaf wilde worden die er was.

Architectuurfotograaf Rien van Rijthoven, inmiddels zeer succesvol in Amerika, maakt zijn eigen lampensets om hele gebouwen mee uit te lichten. Hierdoor worden zijn foto's naar een volgend level getrokken, strak, kwalitatief top.

Architectuur zoals het hoort - © Rien van Rijthoven

Vakmanschap. Helaas, zo zegt ook Pim, "is vakmanschap niet zo belangrijk meer en dus gaat het om visie." Geen fotograaf meer zijn, maar beeldmaker. Of zoals ik mezelf een tijd noemde: BeeldVinder. Iedereen is momenteel op zoek naar beelden, maar slechts weinig zullen ze ook echt 'vinden'.

Domweg omdat men het niet ziet. Fotografie is Kijken. Met de grote K. Een tijd lang noemde ik mij op LinkedIn dan ook BVF, 'BeeldVinder, voorheen fotograaf'. Beelden hoeven niet persé uit je (eigen) camera te komen. Zoals Erik Kessels foto's verzamelt en tentoonstelt die niet van hem zijn. Of beeldend kunstenaars die werken met foto's die ze vinden op internet.

Pim, tot slot: "Autonomie is de enige manier om er met kop en schouders bovenuit te steken. Word nooit dienstbaar. Pretendeer dienstbaarheid, maar behandel het autonoom."